Music of David Eisenstadt (2024, Vinyl)
- Płyta monograficzna z muzyką Dawida Ajzensztadta - chórmistrza Wielkiej Synagogi na Tłomackiem
Przedsprzedaż! Premiera 17 listopada 2024
Płyta monograficzna z muzyką Dawida Ajzensztadta - chórmistrza Wielkiej Synagogi na Tłomackiem
David Eisenstadt (1890–1942)
Sh’chulo achulo 4:18
WSZYSTEK ZOSTAŁO SPOŻYTE • ALL HAS BEEN CONSUMED
Shom’oh vatismah tsiyon 4:14
JESZCZE URADUJE SIĘ SYJON • ZION IS YET TO REJOICE
L’eineinu oshku amoleinu 4:49
ZABRALI NAM OWOCE NASZEJ PRACY SPRZED OCZU • THEY STOLE FRUITS OF OUR LABOUR FROM OUR EYES
L’cho dodi 8:08
PRZYJDŹ, MÓJ UKOCHANY • COME, MY BELOVED
Hajom haras olom 2:46
DZIŚ ŚWIAT ZOSTAŁ STWORZONY • TODAY THE WORLD WAS CREATED
Ki lo noeh 3:59
ODPOWIEDNIE TO BOGU • TO GOD IT IS FITTING
Boruch kvod Adonoi 5:00
BŁOGOSŁAWIONY JEST MAJESTAT BOGA • BLESSED IS THE GLORY OF ADONAI
Chassidische Klein – Rapsodie 2:52
MAŁA RAPSODIA CHASYDZKA • LITTLE HASIDIC RHAPSODY
Winterlid 2:24
PIEŚŃ ZIMOWA • WINTER SONG
Iz avek tzum krig der Meilach 6:11
A JAK POSZEDŁ KRÓL NA WOJNĘ • WHEN THE KING WENT TO WAR TEKST • M. KONOPNICKA, A. REIZEN
CZAS NAGRANIA 44:41
WYKONAWCY:
MATCH MATCH ENSEMBLE Aleksandra Drogosz-Szymańska, Konstancja Molewska, Daria Sawczuk, Adrianna Żołnierczuk-Malec, Małgorzata Bartkowska, Ewa Kijewska, Marzena Lewandowska, Marta Schnura, Andrzej Klepacki, Paweł Kowalewski, Marcin Kuciński, Jakub Prasał, Michał Kijewski, Michał Malec
Zespół wokalny powstały z inicjatywy Lilianny Krych w 2022 roku, który skupia młodych, profesjonalnych śpiewaków z Warszawy. Zadebiutował podczas 65. Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej “Warszawska Jesień”. Działa pod auspicjami Warszawskiego Towarzystwa Scenicznego. Szybko zyskuje uznanie zarówno za projekty z muzyką minionych epok, jak i nowatorskie działania w obszarze sztuki współczesnej.
LILIANNA KRYCH - DYRYGENTKA
Zajmuje się głównie operą, muzyką współczesną i dawną. Nominowana do Paszportu Polityki 2022, od 1 stycznia 2023 współprowadzi Przestrzeń Muzyki Współczesnej Hashtag Lab. Współpracuje z wieloma teatrami, zespołami i festiwalami muzycznymi, jak również zajmuje się edukacją muzyczną.
WOJCIECH PARCHEM - TENOR
Prowadzi intensywną działalność koncertową i teatralną, współpracując ze wszystkimi czołowymi scenami w Polsce oraz z wieloma ośrodkami zagranicznymi. W 1998 został laureatem VI Międzynarodowego Konkursu Śpiewu Koloraturowego im. Sylvii Geszty w Luxemburgu. Występował m. in. w Tonhalle w Zurychu, Cité de la Musique w Paryżu, Konzerthaus w Berlinie, Palau de la Música w Walencji, Filharmonii w Brnie
MATCH MATCH ENSEMBLE
Zespół wokalny powstały z inicjatywy Lilianny Krych w 2022 roku, który skupia młodych, profesjonalnych śpiewaków z Warszawy. Zadebiutował podczas 65. Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej “Warszawska Jesień”. Działa pod auspicjami Warszawskiego Towarzystwa Scenicznego. Szybko zyskuje uznanie zarówno za projekty z muzyką minionych epok, jak i nowatorskie działania w obszarze sztuki współczesnej.
JAKUB STEFEK – FISHARMONIA
Doktor sztuki i doktor ekonomii, wykładowca w Akademii Sztuki w Szczecinie, organista w Synagodze Pestalozzistrasse w Berlinie, członek zarządu Fundacji SPOT.ON ART. Jako jedyny organista w Polsce stale zajmuje się badaniem, opisywaniem, wykonywaniem i popularyzowaniem muzyki żydowskiej.
MUZYKA DAVIDA EISENSTADTA CHÓRMISTRZA WIELKIEJ SYNAGOGI NA TŁOMACKIEM
Wielka Synagoga na Tłomackiem w Warszawie została uroczyście otwarta w święto Rosz Haszana w 1878 roku. Stała się najważniejszym punktem żydowskiego życia miasta oraz jednym z najpiękniejszych budynków, jakie powstały w Polsce pod koniec XIX wieku. Synagoga zapisała się w historii również ze względu na rozbrzmiewającą w niej muzykę. Służyli w niej najwybitniejsi kantorzy tamtych czasów. Funkcjonował również chór prowadzony przez znakomitych kierowników i śpiewający przy akompaniamencie organów lub fisharmonii. Wielka Synagoga na Tłomackiem została wysadzona przez Niemców 16 maja 1943 roku, co stanowiło symboliczny moment zdławienia powstania w getcie warszawskim i zrównania dzielnicy żydowskiej z ziemią. Tradycja muzyczna, aż do tej pory, nie wróciła do tego miejsca.
Wytrawny muzyk, kompozytor i aranżer, dyrygent i pedagog, pisarz muzyczny, autor popularnej żydowskiej encyklopedii muzycznej – tak Davida Eisenstadta przedstawiał prof. Marian Fuks, który w swoich książkach opisywał nie tylko działalność Chóru Wielkiej Synagogi na Tłomackiem w Warszawie pod jego kierownictwem, lecz także swoje osobiste wspomnienia z ich występów.
David Eisenstadt przeszedł do historii jako jeden z najwybitniejszych przedstawicieli sztuki chóralnej w Polsce. Najsłynniejsi muzycy tamtych czasów przyjeżdżali posłuchać kunsztu jego zespołu zarówno podczas liturgii, jak i koncertów świeckich. Prywatnie Eisenstadt opisywany był jako człowiek zmienny – uczuciowy, radosny, tajemniczy, mistyczny, nonkomformistyczny. Pracując z chórem, podobno był pedantyczny, dbał o właściwy oddech, wielobarwność dźwięku, dykcję i doskonałość wykonań.
Gdy czytaliśmy o Davidzie Eisenstadtcie i jego życiowej drodze – od małego Nasielska, przez Rygę, Wilno, Rostów i Berlin, aż do osiągnięcia najwyższej sławy w Warszawie – obudziło się w nas pragnienie, a potem marzenie usłyszenia jego muzyki ponownie. W każdej książce, w każdym artykule, w każdym wspomnieniu przedstawiany był jako najdoskonalszy żydowski artysta przedwojennej Polski. A jego muzyka? Nigdzie jej w naszym kraju nie było. Wydawało się, że wraz ze zburzeniem przez niemieckie oddziały getta warszawskiego i śmiercią rodziny Eisenstadtów – córki na Umschlagplatz, a Davida i jego żony w niemieckim nazistowskim obozie Treblince – te dźwięki przepadły dla nas na zawsze.
A jednak, po wytrwałym szukaniu w archiwach na trzech kontynentach, ponownie wzięliśmy do ręki jego nuty. Usłyszeliśmy ponownie pieśni modlitewne, doskonałe recytatywy, a także pieśń „A jak poszedł król na wojnę” napisaną do słów Marii Konopnickiej, jednej z najwybitniejszych polskich pisarek. Dzisiaj, kiedy wróciły one w postaci pierwszego w historii nagrania, wspomnienia o Davidzie Eisenstadtcie znalazły nie tylko swoje uzupełnienie, lecz także potwierdzenie.
W XX wieku niezliczona ilość rzeczy została zniszczona, wymazana, starta z powierzchni ziemi. Dzisiaj pokazujemy, że można jednak je odbudować, przypomnieć, wskrzesić. Kiedy wkraczaliśmy w XXI wiek, wydawało się, że już nic takiego jak wojna się nie powtórzy. A jednak – na naszych oczach znowu giną ludzie, niszczone są miasta, dziedzictwo obraca się w proch. Prezentując muzykę Eisenstadta, pokazujemy, że odrodzenie jest możliwe. Na każdego człowieka, który coś niszczy, powinien przypadać człowiek, który coś odbudowuje. Zniszczenie, niezależnie kogo i jakie, nie może wygrać. Mamy nadzieję, że i w kolejnych wiekach ludzie będą o tym pamiętać.
MUSIC OF DAVID EISENSTADT CHOIRMASTER OF THE GREAT SYNAGOGUE ON TŁOMACKIE STREET
The Great Synagogue on Tłomackie Street in Warsaw was ceremoniously opened on the holiday of Rosh Hashanah in 1878. One of the most beautiful buildings to be constructed in Poland towards the end of the nineteenth century, it soon became the most important spot on the map of Jewish Warsaw. The Synagogue also became famous due to the music that resonated within its walls. The most outstanding cantors of the time worked there. The Synagogue had its own choir, led by excellent directors, which sang to the accompaniment of a harmonium. The Great Synagogue on Tłomackie was blown up by the Germans on 16 May 1943. Its demolition symbolically marked the suppression of the Warsaw Ghetto Uprising and razing the Jewish district to the ground. To this day, the musical tradition has not returned to this place.
An excellent musician, composer and orchestrator, conductor and pedagogue, music writer and author of a popular Jewish encyclopaedia of music – that’s how Professor Marian Fuks described David Eisenstadt. In his books, Prof. Fuks wrote not only about the activity of the Choir of the Great Synagogue on Tłomackie in Warsaw under Eisenstadt’s direction, but also shared his own personal memories of its performances.
David Eisenstadt went down in history as one of the most outstanding in choral art in Poland. The most famous musicians of his time would come to listen to the craftsmanship of his ensemble during both liturgies and secular concerts. Privately, Eisenstadt was described as a tad unpredictable – emotional, joyful, mysterious, mystical, and nonconformist. While working with the Choir, he was reportedly meticulous, paying attention to proper breathing, the multicoloured nature of sound, diction, and performances’ perfection.
Reading about David Eisenstadt and his life journey – from the small town of Nasielsk, through Riga, Vilna, Rostov, and Berlin, all the way to achieving the great fame in Warsaw – made us long for, and then dream of hearing his music again. In every book, every article, every memory, Eisenstadt was presented as the grandest Jewish artist of pre-war Poland. And his music? It was nowhere to be heard in our country. It seemed as if, with the destruction of the Warsaw ghetto by German troops and the murder of the Eisenstadt family – the daughter at Umschlagplatz, David and his wife in the German Nazi camp in Treblinka – the sound of his music was forever lost to us.
And yet, following a persistent search through the archives on three continents, we once again held his music sheet in our hands. We heard again the prayer songs, the perfect recitatives, and also the song titled “Iz avek tsum krig der meylekh” (When the King Went to War) set to the lyrics by Maria Konopnicka, one of Poland’s most eminent writers. Today, with the release of the recording of these pieces, the memory of David Eisenstadt has been filled with essence and affirmed.
In the twentieth century, a vast number of things were destroyed, obliterated, wiped the face of the earth. Today, we demonstrate that it is indeed possible to rebuild, remember, and resurrect them. As we entered the century, it seemed that tragedies witnessed in the twentieth century would never happen again. And yet, people are once again dying before our very own eyes, cities are being destroyed and heritage is turning to dust. By presenting the music of David Eisenstadt, we prove that a revival is indeed possible. For every person who destroys something, there should be someone who rebuilds. Destruction, regardless of whom or of what, must not prevail. We do hope that in the centuries to come, people shall bear that in mind.
Reżyseria nagrania, montaż, mastering
ANTONI GRZYMAŁA, AGNIESZKA SZCZEPAŃCZYK
Projekt i skład
GABRIELA GOLIŃSKA
Koordynacja merytoryczna, tekst
JAKUB STEFEK
Tłumaczenie
ZOFIA SOCHAŃSKA
Redakcja
MACIEJ PRZYBYLSKI
Menedżer projektu
KACPER NOWACKI
Produkcja
TOMASZ OLSZEWSKI POLVINYL Sp. z o.o.
© Warszawskie Towarzystwo Sceniczne WTS-01-2024
Nagranie zrealizowano w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie w 2024 roku
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, w ramach programu „Muzyczny ślad”, realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca
